" Κανονισμός της εν Τραπεζούντι Ορθοδόξου Κοινότητας" σελ 2

" Κανονισμός της εν Τραπεζούντι Ορθοδόξου Κοινότητας"

Ο κανονισμός ξεκινά με τον Μητροπολίτη Τραπεζούντας Γαβριήλ  να «επιβεβαιοί» … και σε εμάς δίδεται η ευκαιρία να ρίξουμε μια κλεφτή ματιά, μέσα από την προσωπικότητα του Τραπεζούντος Γαβριήλ, σε μια δύσκολη περίοδο της εποχής, όπου οι κομματικές διενέξεις αποφέρουν μεγάλες βλάβες στην περιοχή της Τραπεζούντας και στην Μητρόπολη της.

   Αναφερόμενοι στον Τραπεζούντος Γαβριήλ νοούμε τον Μητροπολίτη Γαβριήλ Ιατρουδάκη, Μέγα Πρωτοσύγκελο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, πρώην Βάρνας και μετέπειτα Τραπεζούντος (1889), Μητροπολίτη Μαρωνείας (Κομοτηνή) και Μητροπολίτη Νικοπόλεως (Πρέβεζα) ο οποίος  μετά την τελική παύση του το 1899 μετέβη εις Πάτμον δια ησυχασμό. 1

    Ο Γαβριήλ έμεινε γνωστός για την ευρεία μόρφωση του (Ιερατική σχολή Χάλκης, Νομική), την Ευρωπαϊκή κουλτούρα του (παρέμεινε για πολλούς χρόνους στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στη Γαλλία) και τις αντιδράσεις που η «κοσμικότητα» του προκαλούσε. Από την Μητρόπολή Βάρνας παραιτήθηκε ο ίδιος, ενώ παύθηκε από τις Μητροπόλεις Τραπεζούντος και Νικοπόλεως. Στην περίπτωση της Νικοπόλεως έχουμε την πληροφόρηση πως παύτηκε «εκ συκοφαντίας γείτονος μητροπολίτου».2  Να σημειώσουμε επίσης μία καινοτομία που εισήγε: στις 6 Ιανουαρίου 1897, ο Γαβριήλ καθιέρωσε τη ρίψη του Σταυρού στη θάλασσα την ημέρα των Θεοφανείων και «τούτο πρώτη φορά οπού έγινε εις την Πρέβεζαν και έμεινε πλέον συνήθεια και εξακολουθεί να γίνεται κατ’ έτος».3

   Στην σειρά των Μητροπολιτών Τραπεζούντος έχει την κάτωθι σειρά:

1888-1889 Φιλάρετος Βαφείδης

1889-1898 Γαβριήλ Ιατρουδάκης

1893 Κωνστάντιος Β Καραντζόπουλος 4

   Είμαστε στα 1889, επί Οικουμενικού Πατριάρχου κκ Διονυσίου και οι κομματικές διαμάχες στην Τραπεζούντα πικραίνουν τον σεβάσμιο Φιλάρετο, ο οποίος και ζητά τη μετάθεση του σε άλλη επαρχία. Η Μεγάλη Εκκλησία του αναθέτει την  Καστοριά και έτσι στις 10 Οκτωβρίου του 1889, μητροπολίτης Τραπεζούντος εκλέγεται έπειτα από εκλογική διαδικασία της Ιεράς Συνόδου στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου,  ο πρώην Βάρνης Γαβριήλ Ιατρουδάκης. Συνυποψήφιοι του γι αυτήν τη θέση οι Γερβάσιος Χαλδίας και Λεόντιος επίσκοπος Λεύκης (ΞΖ’ Οικουμενικό Πατριαρχείο Κώδικας ΞΖ’ σελ 393).

Το υπόμνημα της εκλογής του Τραπεζούντος Γαβριήλ Ιατρουδάκη

   Έτσι ξεκινά μια θυελλώδης περίοδος και για τον ίδιον τον Γαβριήλ αλλά και για την Μητρόπολη Τραπεζούντος που τελικά επιφέρει σοβαρές βλάβες εις αμφοτέρους.  Δυστυχώς ο νέος Μητροπολίτης δεν χρησιμοποιεί την ευρεία μόρφωση του για την προαγωγή της Μητροπόλεως του. Αντιθέτως επιδεικνύει οξύτητα χαρακτήρα και απειθάρχητο πνεύμα σε καιρούς που όπως προαναφέραμε κυριαρχούν οι έντονες κομματικές έριδες και τα πάθη.

   Ο Μητροπολίτης Τραπεζούντος Χρύσανθος στο έργο του «Η Εκκλησία της Τραπεζούντος» παρουσιάζει πολλές επιστολές της Εκκλησίας προς τον Γαβριήλ με τις οποίες προσπαθεί να τον συνετίσει. Χαρακτηριστική αυτή της 23^ης Μαρτίου του 1892, που καταλογίζει στον Γαβριήλ πως πάσχει «άγνοια και άλλων παρεμφερών ουσιωδών πραγμάτων» και του δίνει εντολή να μελετήσει τις κανονιστικές διατάξεις.  Πολλάκις ο Γαβριήλ καλείται σε απολογία και συχνά έρχεται σε σύγκρουση με την Εκκλησία, την Σύνοδο αλλά και την τοπική κοινωνία.

   Μέσα από αυτήν την αλληλογραφία, τις καταγγελίες, τις απολογίες κτλ μαθαίνουμε και ορισμένα πολύ ενδιαφέροντα πράγματα για την πολιτική κατάσταση στην Τραπεζούντα. Ο Χρύσανθος αναφέρει πως όχι μόνο η περιοχή αλλά και η πόλη της Τραπεζούντας μαστίζεται από τα κομματικά πάθη σε σημείο εκκλησίες και σχολεία να κλείνουν και να αφήνεται ο λαός στην τύχη του. Αναφέρει πως τον Γαβριήλ τον πολεμούν η της παλιάς φρουράς δημογέροντες και έφοροι υπό την ηγεσία του Γεωργίου Καρβουνίδη. Στην περιοχή μάλιστα τους θεωρούν ως εκπροσώπους του «κοτσαμπασισμού». Στην κοινωνική αυτή διαμάχη μπαίνει και η Εκκλησία, άθελα της, με πρωτεργάτη τον Γαβριήλ ο οποίος και φτάνει στον υψηλότερο βαθμό της απειθαρχίας, τον στασιασμό.  Εμπλέκεται στα κοσμικά και συνδαυλίζει τα πάθη. Χαρακτηριστικά ο Χρύσανθος περιγράφει « Ουδέποτε η κοινότης και η επαρχία Τραπεζούντος εταράχθησαν υπό των κομματικών παθών τόσο, όσον κατά τους χρόνους τούτους».

   23 Απριλίου του 1983 και η Μεγάλη Εκκλησία παύει τον Γαβριήλ και τον θέτει σε αργία. Τον διαδέχεται ο πραότατος Κωνστάντιος Καραντζόπουλος (Κωνστάντιος Β’), ο οποίος και εισπράττει την οργή των φιλικά προσκείμενων στον Γαβριήλ ομάδων και δίνει μεγάλο αγώνα για να ισορροπήσει η κατάσταση. Γίνεται ο ίδιος παράδειγμα της Χριστιανικής ηθικής που πρεσβεύει, εξοπλίζεται με θάρρος και ξεκινά μια νέα εποχή για την Εκκλησία και την Τραπεζούντα. Επιγραμματικά βέβαια όλα τούτα γιατί μια πιο αναλυτική ματιά στα χρόνια του Κωνστάντιου θα μας δώσει πολλά στοιχεία ακόμη της διαμάχης αυτής που κράτησε απόντως του  Γαβριήλ έως και το 1987.  5

 1.«Η Ιερά Μητρόπολις Νικοπόλεως και Πρεβέζης και οι αρχιερείς της, 1881-2000 μ.Χ.», Εκδόσεις ΙΜΝΠ, 2000, σελ. 32 

2. Μητρόπολη Μαρωνείας, «Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια», 8^ος Τόμος, Εκδ. Α. Μαρτίνος

3. Ημερολόγιο του Ιωάννη Μ. Ρέντζου (1868-1933) Δημάρχου Πρεβέζης.  Πηγή: http://dimosioshoros.wordpress.com/2012/06/11/%CE%B7-%CF%80%CF%81%CE%B5%CE%B2%CE%B5%CE%B6%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%BF%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BA%CE%B9%CE%BA%CE%BF-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF/

4. Μητροπολίτου Τραπεζούντος Χρύσανθου, «Η Εκκλησία της Τραπεζούντος», Αθήνα, Εκδ. Εστία, 1933, σελ 790

5. Μητροπολίτου Τραπεζούντος Χρύσανθου,«Η Εκκλησία της Τραπεζούντος», σελ 658

Λένα Σαββίδου

Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό-ΕΑΠ